Oktober 2024
Vloerverwarming: kiezen voor elektrisch of watergedragen?
De keuze tussen elektrische en watergedragen vloerverwarming is allesbehalve eenvoudig. Zo maken technologische ontwikkelingen, veranderende wetgeving en de vraag naar duurzaamheid deze beslissing complex. De installatie van vloerverwarming is een investering voor vele tientallen jaren, dus wees er goed van bewust waarvoor je kiest.
Zo’n 30 vierkante meter, dat wordt over het algemeen beschouwd als het omslagpunt in rendement van een elektrische vloerverwarming naar watergedragen. Want elektrische vloerverwarming is in aanschaf wel een stuk goedkoper, maar met een gemiddeld verbruik van tussen de 100 en 150 kilowatt per vierkante meter per jaar kan de elektriciteitsrekening behoorlijk oplopen. Natuurlijk propaganderen energieleveranciers tegenwoordig in verband met de netcongestie dat bezitters van zonnepanelen vooral zelf hun eigen stroom moeten verbruiken. Alleen: als buiten de zon schijnt, heb je doorgaans binnen minder warmtevraag. Behalve in heel specifieke situaties, zoals de koude badkamervloer, of wellnesscentra waar een aantal faciliteiten ook in de zomer aan gasten de gewenste warmte moet bieden. Over het algemeen bewijst elektrische vloerverwarming in de praktijk vooral goede dienst op kleinere oppervlakten waar (de aanleg van) een watergedragen systeem waarschijnlijk een veel kostbaarder investering is. Denk bij nieuwbouw aan de eerdergenoemde badkamer, of aan de bijkeuken of een later aangebouwde serre.
Elektrische vloerverwarming
Elektrische vloerverwarming is er in verschillende soorten en materialen. Zo zijn verwarmingskabels geschikt voor onregelmatig gevormde ruimtes of complexe installaties waar maatwerk nodig is.
De flexibele, elektrische kabels worden in een zigzagpatroon direct op de betonnen ondervloer geplaatst en met behulp van bevestigingsmateriaal vastgezet, waarna een nieuwe dekvloer wordt gestort. Daarnaast worden vaak verwarmingsmatten toegepast. Zij bestaan uit een dunne, flexibele netstructuur waarin de verwarmingskabels al in een vooraf bepaald patroon zijn geplaatst. De matten worden uitgerold op de ondervloer en vastgezet. Ze laten zich eenvoudig op maat knippen om rond obstakels te passen. Daarmee zijn matten ideaal voor eenvoudige en snelle installatie in rechthoekige of regelmatige ruimtes. Een derde variant betreft verwarmingsfolies. De dunne, elektrische verwarmingsfolies vinden hun toepassing in droogbouwsystemen, voornamelijk onder zwevende vloeren zoals laminaat, vinyl of parket. De folie wordt uitgerold en op maat gesneden, waarna deze direct onder de vloerbedekking wordt gelegd.
De geïsoleerde renovatievloer van Compofloor is de ideale vloer voor het leggen van een vloerverwarmingssysteem.
Watergedragen vloerverwarming
In bijna alle andere situaties heeft watergedragen vloerverwarming de voorkeur. Er zijn bij fabrikanten zoals UniWarm, maar ook bij Henco, Robot en Uponor verschillende systemen en bevestigingsopties; bijvoorbeeld op een noppenplaat, een draadmat of met tacker clips of in voorgevormde sleuven. Renske de Groot, specialist Business Support bij fabrikant UniWarm: ‘De opbouwhoogte van watergebonden vloerverwarming is afhankelijk van het type systeem en de gekozen materialen. Moderne thermostaten maken het mogelijk om de vloerverwarming te programmeren en op afstand te bedienen via domotica-apps op de smartphone van de gebruiker. De meeste systemen zijn te combineren met verschillende warmtebronnen, zoals cv-ketels, warmtepompen en zonneboilers. Dit maakt vloerverwarming een veelzijdige keuze die naadloos past in moderne, energiezuinige zakelijke omgevingen en woningen, zowel bij nieuwbouw als bij renovatie.’
Voorbeeld van zo’n renovatieproject is de prachtige wijk Oud-Rochdale in Alkmaar van woningcorporatie Woonwaard. Lenferink Vastgoedonderhoud besteedde voor zo’n driehonderd woningen van zo’n eeuw oud, de aanleg van de vloerverwarming en het installatiewerk onder de vloer uit aan Compofloor. Het bedrijf levert composiet renovatievloeren die met een Rc van minimaal 4,38 en zeer gering gewicht, houten ongeïsoleerde vloeren vervangen. De composietvloer wordt vervolgens afgewerkt met een OSB4-topvloer, en is daarmee klaar voor een ultradun vloerverwarmingssysteem. 'Warp Systems, onze vaste partner voor vloerverwarming, zit in de planning direct achter ons aan zodra wij de nieuwe vloer hebben aangebracht’, vertelt Earl Kemp, commercieel directeur bij Compofloor, dat bij dit soort projecten de regie van alle ‘vloerzaken’ in handen heeft. Compofloor biedt volgens Koen Soffree van Warp Systems een perfecte ondervloer voor het ultradunne SpeeTile10-systeem van de fabrikant. ‘Het enige waar we op locatie nog naar moeten kijken is de plaats van de verdeler, die samen met een verwarmingsinstallateur wordt vastgesteld. Die verzorgt na onze installatie de aansluiting van de primaire warmtebron op onze verdeler.’ Kemp koos niet alleen voor Warp vanwege het dunste watergedragen systeem, maar ook omdat het systeem geschikt is voor zowel lage- als hogetemperatuurbronnen. ‘Zo kunnen na de renovatie de oude of refurbished gastoestellen eventueel worden teruggehangen in afwachting van stadsverwarming of uiteindelijke vervanging door een warmtepomp.’
Elektrische vloerverwarming, zoals het SpeeTile10-systeem van Warp Systems, is vooral geschikt voor kleinere oppervlakten waar de aanleg van een watergedragen systeem een relatief grote investering vraagt.
Gasketel of warmtepomp
Hoewel het voor de voorbereidingen niet veel verschil maakt of de centrale warmtebron een cv-ketel of warmtepomp is, zijn er bij het installeren van de vloerverwarming toch wel wat verschillen om rekening mee te houden. Dat geldt in eerste instantie voor de temperatuurinstellingen. Vloerverwarming in combinatie met een cv-ketel werkt meestal met een hogere watertemperatuur (rond 45-55°C). Dit kan een menggroep vereisen om de temperatuur te verlagen voor de vloerverwarming. Warmtepompen daarentegen werken juist efficiënter bij lagere temperaturen (rond 30-35°C). De vloerverwarming kan daarom direct worden gevoed zonder een menggroep, maar het systeem moet wél goed worden afgestemd op deze lagere temperaturen. Ook kan een buffervat nodig zijn om de prestaties van de warmtepomp te optimaliseren en het aantal schakelmomenten te verminderen.
Ook voor wat betreft de efficiëntie en regeltechniek zijn er verschillen. Omdat cv-ketels doorgaans minder efficiënt zijn dan warmtepompen, kan het vloerverwarmingssysteem eenvoudiger zijn van opzet. Als de vloerverwarming wordt gevoed door een warmtepomp, is een geavanceerde regeling nodig voor een optimaal rendement. Een regeling die bijvoorbeeld weersafhankelijk is en een mogelijkheid biedt voor nachtverlaging.
Bespreek alle opties tijdig goed door met de klant
Vloerkoeling: Een extra troef
Een watergedragen vloerverwarmingssysteem kan ook worden gebruikt voor vloerkoeling, mits aangesloten op een warmtepomp die in koelmodus kan werken. Let wel: vloerkoeling is geen vervanging voor airconditioning. Het zorgt voor een geleidelijke afkoeling, zonder luchtstromen, en is ideaal voor een stabiele temperatuurverdeling. Verder werkt het systeem geluidloos omdat er geen ventilatoren of compressoren nodig zijn. Ook het ontbreken van zichtbare units aan muren of plafonds maakt een vloerverwarmingssysteem esthetisch aantrekkelijker. De temperatuur kan echter niet in korte tijd drastisch worden verlaagd, zoals bij airconditioning. De combinatie van een door een warmtepomp gevoede watergedragen vloerverwarming met wand- of plafondkoeling biedt meer flexibiliteit, vooral in nieuwbouwprojecten of grootschalige renovaties. Maar zorg er wel voor dat alle partijen (aannemers, installateurs, leveranciers) nauw samenwerken, zodat alle onderdelen van het systeem perfect op elkaar zijn afgestemd.
Conclusie: Wat is de beste keuze?
Voor installateurs is het belangrijk om elke situatie individueel te beoordelen. Kleine ruimtes en een laag budget? Dan kan elektrische vloerverwarming de beste oplossing zijn. Grotere projecten, toekomstbestendige installaties en maximale efficiëntie? Dan is watergedragen vloerverwarming in combinatie met duurzame warmtebronnen, zoals een warmtepomp, vaak de betere keuze. Door in een vroeg stadium samen te werken met de klant en alle opties goed door te spreken, zorg je ervoor dat de installatie niet alleen aan de wensen van vandaag voldoet, maar ook klaar is voor de toekomst.
Vijf stappen
Wanneer je als installateur een vloerverwarming moet realiseren doorloop je, ongeacht of de warmtebron een cv-ketel is of een warmtepomp, vijf stappen.
1. Ontwerp en planning
a. Bereken de benodigde verwarmingscapaciteit per ruimte;
b. Maak een legplan voor de vloerverwarmingsbuizen, rekening houdend met warmteverlies, obstakels en verdeling van warmte;
c. Controleer het type vloer waarop de vloerverwarming wordt geïnstalleerd (beton, hout, etc.) en de isolatiewaarden.
2. Materiaalkeuze
a. Kies de juiste vloerverwarmingsbuizen (meestal PE-RT of PEX);
b. Selecteer een verdeler die past bij de installatie (standaard of met pomp);
c. Zorg voor adequate isolatie om warmteverlies naar beneden te minimaliseren.
3. Bouwkundige voorbereidingen
a. Maak de ondergrond schoon en vlak;
b. Breng het isolatiemateriaal aan en – indien nodig – ook een vochtscherm;
c. Plaats randisolatie langs de muren om uitzetting en warmteverlies te beperken.
4. Installatie
a. Gebruik bij de bevestiging tackerplaten, noppenplaten of draadmatten om de buizen op hun plaats te houden;
b. Leg de buizen in het vooraf ontworpen patroon (meander of spiraal);
c. Zorg voor de juiste afstand tussen de buizen voor een gelijkmatige warmteverdeling.
5. Aansluiting en tests
a. Verbind de buizen met de verdeler;
b. Vul het systeem met water en ontlucht daarna het systeem;
c. Voer een druktest uit om te controleren op lekkages.
Tekst: Kerstin van Tiggelen
Fotografie: Linda Kindt, Warp Systems, UniWarm
Lees meer artikelen in het dossier Verwarming